जैविक विविधता संरक्षणमा अनुसन्धानको भूमिका महत्वपूर्ण : मन्त्री ठकुरी

काठमाडौँ ।  वन तथा वातावरण मन्त्री ऐनबहादुर शाही ठकुरीले वन, वन्यजन्तु र जैविक विविधता संरक्षण तथा व्यवस्थापनका लागि अनुसन्धानको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको बताउनुभएको छ । 

मन्त्रालयको वन अनुसन्धान तथा प्रशिक्षण केन्द्रले पहिलो वन अनुसन्धान दिवसका अवसरमा आज यहाँ आयोजना गरेको कार्यक्रममा उहाँले वन अनुसन्धान केवल जैविक विविधता र प्राकृतिक सम्पदाको संरक्षणका लागि मात्र नभई अर्थतन्त्र, जीविका र सामाजिक संरचनामा पनि महत्वपूर्ण रहेको धारणा राख्नुभयो । 

मन्त्री शाहीले वन क्षेत्रले पुर्‍याएका पारिस्थितिकीय सेवाहरू अतुलनीय रहेका उल्लेख गर्दै वन अनुसन्धानकर्मीहरूले यस्ता क्षेत्रमा गरेका अनुसन्धानका काम सराहनीय रहेका बताउनुभयो । “वन अनुसन्धान र प्रशिक्षण केन्द्रको मुख्य उद्देश्य भनेको वन क्षेत्रको अनुसन्धान, वन्यजन्तु संरक्षण र जलवायु परिवर्तनसँग जुझ्ने उपायको अध्ययन गर्नु रहेको छ । यस केन्द्रले समसामयिक विषयमा अध्ययन र अनुसन्धान मात्र नगरी वन क्षेत्रको व्यवस्थापन, जलवायु परिवर्तन, जलाधार संरक्षण र जैविक विविधताको क्षेत्रमा गरिरहेको कार्य प्रशंसनीय छ”, उहाँले भन्नुभयो, “नेपाल जलवायु परिवर्तनका असरको चपेटामा छ । हरित गृह ग्यास उत्सर्जनमा हाम्रो योगदान न्यून भए पनि जलवायु परिवर्तनको असर हामीले बढी भोग्नुपरेको छ । यस क्षेत्रमा वन अनुसन्धान केन्द्रलाई अनुसन्धान गर्न विशेष अनुरोध गर्दछु । वन अनुसन्धानका माध्यमबाट हामीले पाउने नयाँ सूचना र ज्ञानले प्राकृतिक संसाधनहरूको व्यवस्थापनमा सुधार ल्याउन सक्छ ।”

कार्यक्रममा वन राज्यमन्त्री रुपा विकले तीव्र सहरीकरण, जनसङ्ख्या वृद्धि र अव्यवस्थित विकास गतिविधिका कारण जलवायु परिवर्तन, वन्यजन्तु तथा जैविक विविधतामा नकारात्मक प्रभाव परिरहेकाले यसको सामनाका लागि सबैको सकारात्मक भूमिका अपरिहार्य रहेको बताउनुभयो । 

उहाँले वन अनुसन्धानका माध्यमबाट यी चुनौतीहरूको समाधान खोज्नु हाम्रो अनुसन्धानको प्रमुख उद्देश्य हुनुपर्ने बताउनुभयो । “वन अनुसन्धानलाई प्रभावकारी बनाउन हामीले आधुनिक प्रविधिको प्रयोगमा जोड दिनुपर्छ । अब ड्रोन टेक्नोलोजीको माध्यमबाट वनको नक्साङ्कन, भू–उपग्रहबाट प्राप्त डाटाको विश्लेषण र जैविक विविधताको अध्ययनका लागि आधुनिक प्रविधि अपनाउनुपर्दछ । यी प्रविधिहरूले अनुसन्धानलाई द्रूत, सहज र व्यावहारिक बनाउने छन्”, उहाँले भन्नुभयो, “वन अनुसन्धानका मुख्य क्षेत्रहरूमध्ये जैविक विविधताको संरक्षण, वन क्षेत्रको नवीकरणीय स्रोतहरूको उपयोग र वन पैदावारको दिगो व्यवस्थापन महत्वपूर्ण छन् । साथै, जलवायु परिवर्तनको असरलाई ध्यानमा राख्दै वन क्षेत्रको अनुकूलन क्षमता वृद्धि गर्नुपर्ने आवश्यकता छ ।”

वन सचिव डा दीपककुमार खरालले जलवायुजन्य सङ्कटका कारण जैविक विविधतामा असर पुगिरहेको भन्दै यससम्बन्धी थप अनुसन्धान गर्न आवश्यक रहेको बताउनुभयो । “वन अनुसन्धान अझै कमजोर छ । अनुसन्धानलाई अगाडि बढाउन क्षमता अभिवृद्धि र लगानी आवश्यक छ”, उहाँले भन्नुभयो । 

प्रशिक्षण केन्द्रका महानिर्देशक डा राजेन्द्र केसीले पछिल्लो समय वन क्षेत्र बढिरहेको भन्दै वन अनुसन्धानका गतिविधिलाई प्राथमिकता दिन आवश्यक रहेको बताउनुभयो ।  रासस