बाँके-बर्दियाका किसान भटमास खेतीप्रति आकर्षित

नेपालगन्ज । पछिल्लो समय बाँके र बर्दियामा भटमास खेतीप्रति किसानहरूको आकर्षण बढ्दै गएको छ । परम्परागत बाली लगाउन छाडेर किसान भटमास खेतीप्रति आकर्षित भएका छन् । थोरै लगानीमा मनग्ये आम्दानी हुने भएपछि किसानहरू अरू खेती छाडेर भटमास खेतीमा लागेका छन् ।

दालजन्य बालीहरूको अध्ययन, अनुसन्धान र विकासका लागि किसानहरूलाई प्राविधिक सहयोग गरेर प्रोत्साहन गरिरहेको कोशेबाली अनुसन्धान कार्यक्रमको प्रत्यक्ष निगरानीमा किसानहरू लाभान्वित समेत भएका छन् ।

बर्दियाको गुलरिया र बाँकेको खजुरामा किसानले व्यावसायिक भटमास खेती गरिरहेका छन् । गुलरिया-३ का किसान रामचन्द्र यादवले २ विगाह १५ कट्ठामा भटमास खेती गर्नुभएको छ । कोशेबाली अनुसन्धान कार्यक्रम खजुरा बाँकेले सिफारिस गरेको बीउ लगाउनुभएका यादवको खेतबारीमा भटमास राम्रो फलेको छ । धान भन्दा आधा कम खर्चमा उत्पादन हुने र मूल्य धान भन्दा कयौँ गुणा बढी पाउने भएपछि रामचन्द्र भटमास खेतीमा लाग्नुभएको हो ।

यादव एक बिगाह जग्गामा पहिला धान खेती गर्दा ९० हजार मात्र फाइदा हुने र त्यसमा खर्च पनि आधी जस्तो हुने गरेकोमा अहिले सोही एक बिगाह जग्गामा भटमास खेती गर्दा १ लाख २० हजार फाइदा भइरहेको बताउनुहुन्छ । गुलरियाका किसानले २०० हेक्टर क्षेत्रफलमा भटमास खेती गरेका छन् ।

खजुरामा पनि किसानहरू बिस्तारै भटमास खेतीमा लागिसकेका छन् । धान खेतीलाई नै विस्थापित गरेर किसान भटमास खेतीतिर आकर्षित भइरहेका छन् । धान सँगसँगै पनि भटमास लगाउन सकिने भएका कारण पनि किसानलाई सहज भएको छ । लगानी कम, ज्यामी र कामदार कम, दुख कम तथा मल प्रयोग गर्न नपर्ने भएपछि किसानको रोजाई भटमास खेती भइरहेको छ । एक बिगाहा खेतमा व्यावसायिक भटमास खेती गरिरहनुभएका खजुरा-२ पुलचोकका किसान मोहनप्रसाद रिजाल आफू सन्तुष्ट भएको बताउनुहुन्छ । कोशेबाली अनुसन्धान कार्यक्रमको प्राविधिक सहयोग र सल्लाहमा उहाँले खेती गरिरहनुभएको छ । कोशेबाली कार्यक्रमकै सिफारिस अनुसारको बीउ रिजालले प्रयोग गर्नुभएको छ ।

कोशेबाली अनुसन्धान कार्यक्रम खजुराले किसानलाई दालजन्य बाली उत्पादनमा प्राविधिक सहयोग र सल्लाह प्रदान गर्दै आएको छ । दालजन्य बालीको अध्ययन, अनुसन्धान, जातीय विकास, प्रविधि विकास, बीउको सहज उपलब्धताका लागि प्रथम पुस्ताको प्रजनन बीउ उत्पादनदेखि लिएर कोशेबालीका विभिन्न स्थानीय जातहरूको संरक्षण र संवर्द्धन गर्दै आएको यो कार्यक्रमले किसानलाई सैद्धान्तिक ज्ञानसँगै क्षेत्र अवलोकन भ्रमणमार्फत व्यवहारिक ज्ञान दिई दालजन्य खेतीका लागि प्रोत्साहन गरिरहेको कार्यक्रम संयोजक डा. अनिल पोखरेल बताउनुहुन्छ । कोशेबाली अनुसन्धान कार्यक्रमले पछिल्लो पटक पनि किसानलाई भटमास सम्बन्धि कृषक स्तरीय तालिम दिएको जनाएको छ । कृषि व्यवसाय प्रवर्द्धन सहयोग तथा तालिम केन्द्र खजुराको सहयोगमा तालिम दिइएको डा. पोखरेलले बताउनुभयो । कृषकलाई भटमास खेतीसम्बन्धी प्रयोगात्मक ज्ञानका लागि पकेट क्षेत्रमा अवलोकन भ्रमण समेत गराइएको छ ।

तथ्याङ्क अनुसार लुम्बिनी प्रदेशमा करिब २००० हेक्टर क्षेत्रफलमा भटमास खेती गर्ने गरिएको छ । त्यसमा करिब २५०० मेट्रिक टन भटमास उत्पादन हुन्छ ।